Nikola Tesla (9 juli 1856 – 7 januari 1943) was een Servisch-Amerikaans uitvinder, elektrotechnicus en natuurkundige. Hij staat vooral bekend als de uitvinder van de wisselstroomgenerator, de wisselstroomelektromotor en van alle andere belangrijke componenten van het huidige elektriciteitsnet.
Jonge jaren:
Nikola Tesla (Nicolai), werd geboren in 1856 in het dorp Smiljan, in de provincie Lika in het huidige Kroatië, als zoon van een orthodoxe priester. Na het doorlopen van zijn elementaire opleiding in Kroatië studeerde hij natuurkunde, techniek en filosofie aan de universiteiten van Graz en Praag in het toenmalige Oostenrijk-Hongaarse Rijk. Na een korte tijd in Frankrijk en Duitsland gewerkt te hebben emigreerde hij in 1884 naar de USA, waar hij in New York een baan kreeg aangeboden bij het bedrijf van Edison.
Rivaliteit met Edison:
Na korte tijd raakte hij in conflict met Edison en volgens een anekdote ging dit zo: Edison kreeg een bepaald probleem met een van zijn uitvindingen niet weggewerkt en beloofde een flinke beloning te betalen aan degene die dat voor hem kon oplossen. Tesla nam de uitdaging aan en vond binnen korte tijd de oplossing. Toen hij Edison VROEG om over de brug te komen met de beloofde beloning weigerde deze en antwoordde: 'Je begrijpt onze Amerikaanse humor niet Tesla!'. Hierop nam Tesla ontslag en begon een eigen bedrijf gesteund door Edisons concurrent George Westinghouse, een van de grondleggers van General Electric.
Belangrijkste uitvindingen: Zijn werk omvatte allerlei elektrische systemen zoals de transformator, de inductiemotor en vele verschillende verlichtingssystemen, waaronder de eerste inductie buislampen, later beter bekend als de tl-buis. Zijn grootste verdienste was dat Tesla het wisselstroomprincipe veel verder ontwikkelde en bijna alle benodigde infrastructuur om een betrouwbaar elektriciteitsnet op te zetten zelf uitvond. Na enige tijd was zelfs zijn grote concurrent Edison gedwongen om zijn dure en inefficiënte gelijkstroomsysteem te laten varen en ook op wisselstroom over te gaan. Omstreeks 1900 experimenteerde Tesla voornamelijk met hoogfrequente wisselstroom in een speciaal laboratorium in Colorado. Hier ontwikkelde hij een speciale meertraps transformator, de Tesla-transformator, die in iedere analoge radio en televisie gebruikt wordt. De bobine in een auto is in principe ook een Tesla-transformator. In zijn laboratorium had Tesla een reusachtige transformator die meterslange vonken produceerde via een bol op een hoge mast die uit het dak stak. Door het enorme elektro-magnetische veld van deze constructie kon Tesla lampen op honderden meters in de omtrek laten oplichten. De mensen uit het nabije stadje Colorado Springs klaagden bij de autoriteiten dat hij ze uit hun slaap hield.Tesla's vaak nachtelijke experimenten gingen met spectaculaire lichtshows en oorverdovend lawaai gepaard. Toen Tesla tenslotte de generator van het plaatselijke elektriciteitsbedrijf liet doorbranden was de maat vol en werd zijn vergunning ingetrokken. Tesla ging terug naar New York om zijn testresultaten uit te werken. Door deze experimenten kwam Tesla op het idee van afstandsbesturing via elektro-magnetische golven en experimenteerde met een op afstand bestuurbaar model van een bootje in Central Park. Dit trok natuurlijk veel bekijks van het publiek. Mede hierdoor wordt Tesla tegenwoordig ook gezien als de oorspronkelijke uitvinder van het principe van de radio, wat na een lange rechtszaak met Marconi ook door deze werd erkend.
Tesla's elektriciteitzender:
In het verlengde van zijn hoogfrequente-spannings-experimenten probeerde Tesla elektriciteit door de grond te zenden. Hij bouwde op Long Island een proefinstallatie met zendtoren. Toen bleek dat niet te controleren was wat eventuele afnemers zouden verbruiken, trokken de meeste investeerders zich terug. Ook zou bij eventueel succes het reeds bestaande elektriciteitsnet met alle investeringen hierin in een klap overbodig zijn geworden. De toren werd nooit voltooid en Tesla heeft zijn idee dan ook nooit kunnen bewijzen met een demonstratie. In de Eerste Wereldoorlog werd de toren gesloopt en als schroot verkocht om zijn schulden gedeeltelijk te betalen.
Tesla als slechte zakenman:
Omdat Tesla, in tegenstelling tot Edison, op zakelijk gebied erg naïef was, trok hij nooit ten volle profijt van de patenten op zijn uitvindingen. Tesla zou in principe schatrijk en onafhankelijk van bankiers hebben kunnen worden maar had daarentegen altijd problemen met schuldeisers. Een voorbeeld is dat toen zijn zakenpartner George Westinghouse in financiële problemen kwam Tesla zijn lucratieve patentrechten opgaf om hem te helpen. In die tijd begonnen deze net goed hun geld op te brengen omdat steeds meer steden een elektriciteitsnet aan het opzetten waren waarbij van Tesla's uitvindingen gebruik werd gemaakt. Bij GE (General Electric) stroomde het geld binnen en de eigenaren wisten zo hun bedrijf groot te maken met Tesla's patenten. GE is tegenwoordig wereldwijd een van de grootste bedrijven op elektrotechnisch gebied.
Laatste jaren:
Na het fiasco met zijn elektriciteits zendtoren probeerde Tesla nog geld te krijgen voor een nieuw soort turbine die, inplaats van aangedreven te worden door druk tegen de schoepen, gebruik maakte van viscose tussen het erdoor stromende medium (stoom, gas of vloeistof) en de schijven waar de turbine uit bestond. Hoewel bruikbaar als kleine pomp waren demonstraties met grotere exemplaren hiervan niet erg succesvol en Tesla's hoop op nieuwe geldschieters vervloog. Tegenwoordig wordt zijn 'schoepenloze turbine' nog wel gebruikt als waterpomp in bv vijvers. Vanaf ongeveer 1915 kreeg hij geen grote investeerders meer achter zich en langzaam raakte Tesla in de vergetelheid bij het grote publiek. Maar de wetenschappelijke wereld erkende bij zijn leven al zijn grote verdiensten en nodigde hem vaak uit op congressen en andere evenementen. Meestal sloeg Tesla deze uitnodigingen af. Zijn laatste jaren bracht hij door in een New Yorks hotel en werd hij financieel onderhouden door een kleine groep bewonderaars.
Tesla was het schoolvoorbeeld van de excentrieke geleerde en uitvinder. Zo was hij zijn leven lang erg gevoelig voor harde zintuiglijke indrukken en beweerde hij dat hij onweer op honderden kilometers afstand kon horen. Positief voor hem was dat Tesla vaak zeer gedetailleerde inzichten had, waarin hij zijn machines kon laten 'proefdraaien' en zo als het ware problemen met zijn uitvindingen direct zag en kon oplossen. In eigen woorden:
"Before I put a sketch on paper, the whole idea is worked out mentally. In my mind I change the construction, make improvements, and even operate the device. Without ever having drawn a sketch I can give the measurements of all parts to workmen, and when completed all these parts will fit, just as certainly as though I had made the actual drawings. It is immaterial to me whether I run my machine in my mind or test it in my shop. The inventions I have conceived in this way have always worked. In thirty years there has not been a single exception. My first electric motor, the vacuüm wireless light, my turbine engine and many other devices have all been developed in exactly this way."
Negatief was dat Tesla ook een ernstige vorm van smetvrees had, welke soms zo verergerde dat hem het werken onmogelijk werd. Ook had hij last van neurotische dwanghandelingen, zoals een obsessie voor het getal drie. Tesla was erg verlegen in de omgang met vrouwen en is nooit getrouwd geweest, hoewel hij volgens geruchten een kortstondige relatie met de dochter van de bankier en investeerder J.P. Morgan had. Wel had hij verschillende levenslange vrienden waaronder de schrijver Mark Twain.
Op latere leeftijd, toen hij steeds minder middelen had om laboratoriumexperimenten op te zetten, begaf Tesla zich op voor buitenstaanders steeds vreemdere zijwegen en was hij een dankbare bron voor de sensatiepers. Zo zou hij een dodende straal hebben ontwikkeld, een aardbevingsmachine, een manier om de aarde te splijten als een appel, anti-zwaartekracht, een apparaat om contact met buitenaardse wezens te maken en een manier om gratis en ongelimiteerd energie uit de ether te halen. Hij stond waarschijnlijk model voor de figuur van de 'gekke geleerde', die in de eerste sciencefiction en Horror films van Hollywood vaak voorkwam. Meestal zie je daar apparaten die grote vonken produceren, wat Tesla's handelsmerk was.Tesla stierf in 1943 en na de oorlog werden zijn persoonlijke bezittingen en zijn archief van laboratoriumverslagen en correspondentie naar zijn neef in Joegoslavië gestuurd. Later werden deze in een speciaal museum, het Tesla Museum, tentoongesteld. Ook is hier de urn met zijn as te zien.
Naar Nikola Tesla is de eenheid van magnetische fluxdichtheid genoemd de Tesla.
Met dank aan wikipedia.
